Richtlijnen boekje Stichting opsporing erfelijke tumoren

Index

Versie : 8 | Auteur : VKGN - Stoet | Laatste wijziging : 2023-08-10 10:35:07 door : VKGN - Stoet

Birt-Hogg-Dubé syndroom

Laatste inhoudelijke update: 03-2020

Betrokken gen(en): FLCN

Expert opinion

Diagnostische criteria

Volgens internationale criteria kan de diagnose gesteld worden bij patiënten die voldoen aan een major of twee minor criteria:

Major criteria

Mutatie in het FLCN-gen
>5 fibrofolliculomen, waarvan ≥1 histologisch bevestigd

Minor criteria

Bilateraal basaal gelegen longcysten zonder bekende oorzaak met of zonder spontane pneumothorax

Niercelcarcinoom op jonge leeftijd (<45 jaar) en/of multifocaal/ bilateraal niercelcarcinoom en/of niercelcarcinoom met een gemengd chromofoob-oncocytair histologisch beeld
Een eerstegraads familielid met BHD

Kenmerken

Overervingspatroon:

Autosomaal dominant met hoge penetrantie

Prevalentie:

In Nederland zijn meer dan 450 patiënten bekend. Naar verwachting zijn er ook veel patiënten bij wie de diagnose nog niet is gesteld.

Kliniek:

Algemeen
- Sterk variabele expressie
Huid
- Multipele fibrofolliculomen ontstaan meestal tussen 20- en 30-jarige leeftijd en zijn pathognomonisch voor BHD.
Longen
- Van patiënten met een spontane pneumothorax heeft 5-10% BHD.
- De kans op spontane pneumothorax bij BHD is circa 30% (10-50%).
- Een pneumothorax treedt meestal pas op volwassen leeftijd op.
- De meeste volwassen BHD patiënten hebben multipele basaal gelegen longcysten (alleen zichtbaar op een CT-thorax).
Nieren
- De kans op niercelcarcinoom bij BHD bedraagt circa 15% (5-25%).
- De meeste niercelcarcinomen ontstaan tussen 35 en 55 jaar.

Genetische basis:

Mutaties in het FLCN (folliculine) gen

Beleid

Indicatie voor verwijzing naar de klinisch geneticus voor counseling en DNA-diagnostiek:

Multipele fibrofolliculomen.
Niercelcarcinoom met één of meer van de volgende kenmerken: leeftijd van diagnose <45 jaar, multifocaal of bilateraal carcinoom, gemengd chromofoob/ oncocytair histologisch beeld of een positieve familie-anamnese voor kenmerken van BHD.
Spontane pneumothorax indien in combinatie met fibrofolliculomen of basaal gelegen longcysten op CT-thorax, of in combinatie met niercelcarcinoom of met een positieve familieanamnese voor kenmerken van BHD.
Multipele spontane pneumothoraxen bij één persoon, met name indien er ook basaal gelegen longcysten zijn.

DNA-diagnostiek:

Een (waarschijnlijk) pathogene variant in het FLCN-gen wordt gevonden bij ongeveer 90% van de patiënten die voldoen aan de bovengenoemde diagnostische criteria voor BHD.
Mutatiedetectie bij patiënten met kenmerken van erfelijk niercelcarcinoom: 4%.
Indien mutatie bekend: cascadescreening bij familieleden vanaf 20-jarige leeftijd.

Periodiek onderzoek en behandeling:

Huid: eventueel behandeling fibrofolliculomen om cosmetische redenen.
Longen: controles op longafwijkingen alleen in studieverband of bij wens om te duiken. De behandeling van een pneumothorax veroorzaakt door BHD kan hetzelfde zijn als voor niet-erfelijke pneumothorax. Er kan echter ook een operatieve behandeling worden overwogen, waarmee het risico op een recidief kleiner wordt.
Nieren:
- Jaarlijks beeldvormend onderzoek van de nieren vanaf 20 jaar, met in ieder geval de eerste keer een MRI-scan. Daarna is een jaarlijkse echografie voldoende voor het opsporen van klinisch relevante tumoren. Echografie kan door de eigen huisarts worden aangevraagd.
- Indien een niercelcarcinoom wordt gevonden, geldt de “3 cm regel” waarbij partiele nefrectomie in aanmerking komt als de tumor een grootte van 3 cm heeft bereikt.
- Voor iedere patiënt met een niertumor dient de groei te worden gemonitord door een uroloog.
Colon:
- Er zijn geen duidelijke aanwijzingen voor een verhoogde kans op colorectaal carcinoom bij mensen met BHD. Er is daarom geen indicatie voor screening middels coloscopie op basis van de diagnose BHD.
Leefregels:
- Niet roken wegens de long- en nierpathologie.
- Bij wens tot duiken consult duikarts, zie http://mijnduikerarts.nl/ of https://www.duikgeneeskunde.nl/vereniging/voor-duikers/.

Differentiaal diagnose:

Bij familiaire multipele trichodiscomen (huidafwijkingen lijkend op fibrofolliculomen), met name wanneer deze op de kinderleeftijd al voorkomen, kan een mutatie in het FNIP1 gen de oorzaak zijn.

Websites

https://www.vumc.nl/zorg/expertisecentra-en-specialismen/klinische-genetica/informatie-voor-patienten-klinische-genetica/birt-hogg-dube-syndroom.htm

www.bhdsyndrome.org

Literatuur

Benusiglio PR, Giraud S, Deveaux S et al. Renal cell tumour characteristics in patients with the Birt-Hogg-Dube cancer susceptibility syndrome: a retrospective, multicenter study. Orphanet J Rare Dis 2014; 9: 163
Houweling AC, Gijezen LM, Jonker MA et al. Renal cancer and pneumothorax risk in Birt-Hogg-Dube syndrome; an analysis of 115 FLCN mutation carriers from 35 BHD families. Br J Cancer 2011; 105: 1912-1919
Johannesma PC, Reinhard R, Kon Y et al. The prevalence of Birt-Hogg-Dube syndrome among patients with apparently primary spontaneous pneumothorax. Eur J Respirol 2015; 45: 1191-4
Leter EM, Koopmans AK, Gille JJP et al. Birt-Hogg-Dube syndrome: clinical and genetic studies of 20 families. J Invest Dermatol 2008; 128: 45-49
Maffe A, Toschi B, Circo G et al. Constitutional FLCN mutations in patients with suspected Birt-Hogg-Dube syndrome ascertained for non-cutaneous manifestations. Clin Genet 2011; 79: 345-354
Menko FH, van Steensel MAM, Giraud S et al. Birt-Hogg-Dube syndrome: diagnosis and management. Lancet Oncol 2009; 10: 1199-1206
Metwalli AR, Linehan WM. Nephron-sparing surgery for multifocal and hereditary tumors. Curr Opin Urol 2014; 24: 466-473
Stamatakis L, Metwalli AR, Middelton LA et al. Diagnosis and management of BHD-associated kidney cancer. Fam Cancer 2013; 12: 397-402
Johannesma PC, van de Beek I, van der Wel TJWT et al. Renal imaging in 199 Dutch patients with Birt-Hogg-Dubé syndrome: screening compliance and outcome. PLoS One 2019; 14 (3): e0212952
van de Beek I, Glykofridis IE, Wolthuis RMF et al. No evidence for increased prevalence of colorectal carcinoma in 401 Dutch patients with Birt-Hogg-Dubé syndrome. Br J Cancer 2020; 122(4) : 590-594.