Index

---

Erfelijk paraganglioom/feochromocytoom

---

Laatste inhoudelijke update: 2017

Betrokken genen: (o.a.) MAX, MEN2A, NF1, RET, SDHA, SDHAF2, SDHB, SDHC, SDHD, THEM127, VHL

Expert opinion

 

Diagnostische criteria

• Vaststelling van een mutatie in een van de ≥15 genen geassocieerd met paraganglioom/feochromocytoom

• Feochromocytoom als onderdeel van erfelijk tumorsyndroom MEN2A, VHL, NF1

 

Kenmerken

Overervingspatroon

• Autosomaal dominant

• Bij SDHD, SDHAF2 en MAX wordt het maternale gen geïmprint (gemethyleerd) en dus niet afgelezen. De aandoening komt daarom alleen tot expressie bij overerving via de vader

• Bij SDHA en SDHB gereduceerde penetrantie

 

Prevalentie

• Voor feochromocytomen is de geschatte incidentie 1-2 per 100.000 per jaar

• De prevalentie bij obducties ligt rond de 1 per 2300

• In Nederland circa 1000 SDH-mutatiedragers (2016)

 

Kliniek

• Hoofd/hals paragangliomen: zwelling in de hals, slikklachten, heesheid, oorsuizen, duizeligheid, gehoorverlies vooral tussen de 20-40 jaar; ongeveer 40% asymptomatisch; vaak bilateraal/multipel (ongeveer 65%); soms catecholamine productie; kans op maligne ontwikkeling 5% bij SDHD en 10-20% bij SDHB

• Feochromocytoom; vooral bij SDHB-mutatiedragers: (paroxysmale) hypertensie, transpireren, hartkloppingen, bleek wegtrekken, hoofdpijn, onwel bevinden, vaak ook asymptomatisch

• Bij SDHB-mutatiedragers verhoogd risico op niercelcarcinoom

• Bij tumorsyndromen (VHL, MEN2A, NF1) staan andere uitingen van het tumorsyndroom vaak op de voorgrond

 

Genetische basis

• ≥15 oorzakelijke genen bekend, waarvan de meeste zeldzaam tot uiterst zeldzaam zijn (PHD2, KIF1Bβ, HIF2A, FH, MDH2 en PHD1)

  • Tumorsyndromen (VHL, MEN2A, NF1)

  • SDHD: 2 founder mutaties in NL, 70-80% van de mutaties in NL

  • SDHB: 2 founder mutaties in NL, tientallen families

  • SDHA: 1 founder mutatie in NL, tientallen families

  • SDHC: zeldzaam

  • SDHAF2: één familie in Nederland en één in Spanje

  • TMEM127: zeldzaam

  • MAX: zeldzaam

 

Beleid

DNA-diagnostiek

• Mutatiedetectiekans:

  • Bij familiair voorkomen paraganglioom/feochromocytoom ~95%

  • Bij geïsoleerd paraganglioom ~30-40%

  • Bij geïsoleerd feochromocytoom <50 jaar 5-10%

• Vaak gen-paneldiagnostiek (SDHA, SDHAF2, SDHB, SDHC, SDHD, MAX, RET, TMEM127, VHL). Voorafgaand aan DNA-diagnostiek kan immunohistochemisch onderzoek (SDHA en SDHB) en biochemische typering richtinggevend zijn

• Indien mutatie bekend: presymptomatisch DNA-onderzoek vanaf jonge leeftijd

• Periodiek onderzoek: afhankelijk van oorzakelijk gen (zie tabel 1)

 

Tabel 1. Periodiek onderzoek

Gen	Periodiek onderzoek
SDHD, SDHAF2, MAX	Indien de mutatie van paternale herkomst is: Vanaf 18 jaar (of overweeg vanaf 5-10 jaar voor de vroegste manifestatie in de familie): Jaarlijks KNO-onderzoek; MRI-scan van het hoofd/halsgebied 1x /3 jaar Jaarlijks consult endocrinoloog: anamnese, lichamelijk onderzoek, bloeddruk, metanefrines en beeldvorming op indicatie
SDHB	Vanaf 10 jaar: Jaarlijks KNO-onderzoek; MRI-scan van het hoofd/halsgebied 1x /3 jaar Jaarlijks consult endocrinoloog: anamnese, lichamelijk onderzoek, bloeddruk, metanefrines MRI-abdomen en thorax op indicatie en in ieder geval iedere 3 jaar, inclusief diagnostiek naar niercelcarcinoom
SDHA, SDHC, TMEM127	Vanaf 18 jaar (of overweeg vanaf 5-10 jaar voor de vroegste manifestatie in de familie): Jaarlijks KNO-onderzoek; MRI-scan van het hoofd/halsgebied 1x /3 jaar jaarlijks consult endocrinoloog: anamnese, lichamelijk onderzoek, bloeddruk, metanefrines en beeldvorming op indicatie
RET	Zie MEN2
VHL	Zie ziekte van Von Hippel-Lindau
NF1	Zie NF1

 

Behandeling

• Hoofd/hals paraganglioom: afhankelijk van lokalisatie, klachten, groeisnelheid

• Feochromocytoom en extra-adrenaal paraganglioom: extirpatie

 

Algemeen

• Gezien het gevaar van hypertensieve crises in geval van een catecholamine producerend paraganglioom/feochromocytoom dient altijd pre-operatief endocrinologisch onderzoek plaats te vinden bij mutatiedragers

• Periodiek onderzoek en behandeling in een gespecialiseerd centrum

 

Website

www.paragangliomen.nl

 

Literatuur

1. Martucci VL, Pacak K. Pheochromocytoma and paraganglioma: diagnosis, genetics, management, and treatment. Curr Probl Cancer 2014; 38: 7-41

2. Lenders JW, Duh QY, Eisenhofer G et al. Endocrine Society. Pheochromocytoma and paraganglioma: an endocrine society clinical practice guideline. J Clin Endocrinol Metab 2014; 99: 1915-42

3. Van Hulsteijn LT, Dekkers OM, Hes FJ et al. Risk of malignant paraganglioma in SDHB-mutation and SDHD-mutation carriers: a systematic review and meta-analysis. J Med Genet 2012; 49: 768-76

4. EPM van der Kleij-Corssmit EP, Havekes B, Vriends AH et al. Feochromocytomen en paragangliomen: implicaties van nieuwe inzichten voor diagnostiek en behandeling. Ned Tijdschr Geneeskd 2008; 152: 489-93

5. Ricketts CJ, Forman JR, Rattenbury E et al. Tumour Risks and Genotype-Phenotype-Proteotype Analysis in 358 Patiënts with Germline Mutations in SDHB and SDHD. Hum Mutat 2010;31:41-51