1. Erfelijke en familiaire tumoren: Richtlijnen voor diagnostiek en preventie
6. Colorectaal carcinoom en/of gastro-intestinale poliepen
7. (Neuro-)endocriene tumoren (incl. paragangliomen)
13. Pancreascarcinoom (adenocarcinoom)
15. Adenomateuze polyposis e.c.i.
17. BAP1 tumorpredispositiesyndroom (BAP1-TPDS)
19. BRCA1/2-geassocieerd mamma/ovariumcarcinoom
21. CHEK2-geassocieerd mammacarcinoom
22. Constitutionele Mismatch Repair Deficiëntie (CMMRD)
26. Erfelijk en familiair melanoom
27. Erfelijk en familiair niercelcarcinoom
28. Erfelijk en familiair pancreascarcinoom
29. Erfelijk paraganglioom/feochromocytoom
30. Erfelijk en familiair prostaatcarcinoom
31. Familiair colorectaal carcinoom
33. Familiair mammacarcinoom en/of ovarium/tubacarcinoom
35. Familiaire adenomateuze polyposis
37. Hereditair diffuus maagcarcinoom (HDGC) en Hereditair lobulaire borstkanker (HLBC)
38. Hereditaire leiomyomatosis en niercelcarcinoom
39. Hyperparathyreoïdie-kaaktumorsyndroom / CDC73-related disorder
40. Juveniele polyposis syndroom
44. Multipele Endocriene Neoplasie Type 1 (MEN1)
45. Multipele Endocriene Neoplasie Type 2 (MEN2)
46. MUTYH-geassocieerde polyposis (MAP)
53. PTEN hamartoom tumor syndroom
57. Serrated polyposis syndroom
59. Tubereuze sclerose complex (TSC)
61. Ziekte van Von Hippel-Lindau
64. POLE/POLD1 Polymerase Proof-reading Associated Polyposis (PPAP)
70. Preïmplantatie genetische test (PGT)
71. Poliklinieken Klinische Genetica
72. Vereniging Klinische Genetica Nederland (VKGN) en Werkgroep Klinische Oncogenetica (WKO)
38. Hereditaire leiomyomatosis en niercelcarcinoom
Betrokken genen: FH
Expert opinion
Diagnostische criteria
-
Vaststellen mutatie in FH -gen
-
De diagnose is waarschijnlijk als aan het major criterium wordt voldaan.
-
Er is klinisch vermoedelijk sprake van de ziekte als 2 minor criteria aanwezig zijn bij een patiënt of bij 2 eerstegraadsverwanten van elkaar. Daarbij is het voorkomen van uterusmyomen bij een tweedegraads paternaal familielid ook relevant.
Major criterium
-
Multipele cutane piloleiomyomen, waarvan ≥1 histologisch bevestigd
Minor criteria
-
Chirurgische behandeling wegens ernstig symptomatische uterusmyomen <40 jaar
-
Type 2 papillair niercelcarcinoom of verzamelbuisniercelcarcinoom
Kenmerken
Overervingspatroon:
-
Autosomaal dominant met hoge penetrantie
Prevalentie:
-
Zeldzaam, in Nederland zijn ongeveer 50 families bekend
Kliniek:
-
Het klinisch beeld is sterk variabel.
-
De huidverschijnselen zijn soms uitgebreid; bij andere patiënten zijn er slechts enkele huidlaesies.
-
De cutane leiomyomen kunnen leiden tot klachten van pijn bij aanraking of koude en zijn benigne aandoeningen.
-
Uterusmyomen treden op jonge leeftijd op, zijn vaak groot, talrijk en symptomatisch. Bij veel vrouwen is al op jonge leeftijd myomectomie of hysterectomie verricht (gemiddelde leeftijd 30-35 jaar).
-
De kans op leiomyosarcoom van de huid en uterus is uiterst gering.
-
De kans op niercelcarcinoom bij HLRCC wordt geschat op 15%; de gemiddelde leeftijd van diagnose is 41 jaar. Bij 7% wordt de diagnose voor de leeftijd van 20 jaar gesteld.
-
De niercelcarcinomen bij HLRCC zijn vaak type 2 papillaire niercelcarcinomen; dit type nierkanker toont een agressief biologisch gedrag.
Genetische basis:
-
Mutatie in het FH -gen.
-
Bi-allele FH -mutaties leiden tot fumarasedeficiëntie, een ernstige en meestal letale stofwisselingsziekte op de kinderleeftijd.
Beleid
Indicatie voor verwijzing naar de klinisch geneticus voor counseling en DNA-diagnostiek:
-
Waarschijnlijk of vermoedelijk HLRCC op basis van de diagnostische criteria.
-
Niercelcarcinoom op jonge leeftijd (≤45 jaar) en alle patiënten met type 2 papillair of verzamelbuisniercelcarcinooom.
-
Familiair voorkomen van ernstig symptomatische uterusmyomen op jonge leeftijd (<40 jaar).
DNA-diagnostiek:
-
FH-mutatiedetectie >95% van de patiënten en families die voldoen aan de diagnostische criteria
-
Alleen in speciale omstandigheden (consanguïniteit en het voorkomen van (verschijnselen van) HLRCC bij de partner) komt ook de partner in aanmerking voor FH DNA-diagnostiek gezien de kans op autosomaal recessieve fumarase-deficiëntie
Periodiek onderzoek:
-
Huid: bij klachten behandeling en controle
-
Uterus:
-
Gynaecologisch consult voor voorlichting omtrent klinische verschijnselen van uterusmyomen inclusief verminderde fertiliteit (rond 20 jaar).
-
De waarde van jaarlijks gynaecologische controles staat niet vast.
-
-
Nieren:
-
Jaarlijks MRI van de nieren vanaf de leeftijd van 16 jaar. Ruimte voor overleg in individuele families, desgewenst eerder starten met controles, bijvoorbeeld vanaf 10 jaar.
-
-
Overig:
-
Recent zijn FH-mutaties gevonden bij patiënten met feochromocytoom.
-
Bij bijna 8% van de patiënten met HLRCC is nodulaire bijnierhyperplasie gevonden.
-
Behandeling:
-
Huid: behandeling alleen bij klachten
-
Uterus: afhankelijk van klachten:
-
Myomectomie, hysterectomie, medicamenteuze behandeling
-
-
Nieren:
-
Bij niercelcarcinoom is wegens het agressieve biologisch gedrag van deze tumoren prompte chirurgische behandeling aangewezen, de “3-cm-regel” is hier niet van toepassing.
-
De chirurgische ingreep is uitgebreider dan bij andere erfelijke niercelcarcinomen: bij HLRCC wordt ruime excisie verricht en dient retroperitoneale lymfadenectomie te worden overwogen.
-
Behandeling vindt plaats volgens de richtlijnen voor niet-heldercellig niercelcarcinoom of binnen trials gericht op HLRCC.
-
Website
Literatuur
-
Badeloe S, Frank J. Clinical and molecular genetic aspects of hereditary multiple cutaneous leiomyomas. Eur J Dermatol 2009; 19: 545-551
-
Bayley J-P, Launonen V, Tomlinson IPM The FH mutation database: an online database of fumarate hydratase mutations involved in the MCUL (HLRCC) tumor syndrome and congenital fumarase deficiency. BMC Med Genet 2008; 9: 20
-
Lehtonen HJ. Hereditary leiomyomatosis and renal cell cancer: update on clinical and molecular characteristics. Fam Cancer 2011; 10: 397-411
-
Menko FH, Maher ER, Schmidt LS et al. Fam Cancer 2014; 13: 637-644
-
Reaume MN, Graham GE, Tomiak E et al. Canadian guideline on genetic screening for hereditary renal cell cancers. Can Urol Assoc J 2013; 7: 319-323
-
Schmidt LS, Linehan WM. Hereditary leiomyomatosis and renal cell cancer. Int. J. Nephrol. Renovasc Dis 2014; 7: 253-260
-
Smit DL, Mensenkamp AR, Badeloe S et al. Hereditary leiomyomatosis and renal cell cancer in families referred for fumarate hydratase germline mutation analysis. Clin Genet 2011; 79: 49-59
-
Srigley JR, Delahunt B, Eble JN et al. The International Society of Urological Pathology (ISUP) Vancouver classification of renal neoplasia. Am J Surg Pathol 2013; 37: 1469–1489