Index

---

Hereditaire leiomyomatosis en niercelcarcinoom

---

Laatste inhoudelijke update: 2017

Betrokken genen: FH

Expert opinion

 

Diagnostische criteria

• Vaststellen mutatie in FH -gen

• De diagnose is waarschijnlijk als aan het major criterium wordt voldaan.

• Er is klinisch vermoedelijk sprake van de ziekte als 2 minor criteria aanwezig zijn bij een patiënt of bij 2 eerstegraadsverwanten van elkaar. Daarbij is het voorkomen van uterusmyomen bij een tweedegraads paternaal familielid ook relevant.

Major criterium

• Multipele cutane piloleiomyomen, waarvan ≥1 histologisch bevestigd

Minor criteria

• Chirurgische behandeling wegens ernstig symptomatische uterusmyomen <40 jaar

• Type 2 papillair niercelcarcinoom of verzamelbuisniercelcarcinoom

 

Kenmerken

Overervingspatroon:

• Autosomaal dominant met hoge penetrantie

 

Prevalentie:

• Zeldzaam, in Nederland zijn ongeveer 50 families bekend

 

Kliniek:

• Het klinisch beeld is sterk variabel.

• De huidverschijnselen zijn soms uitgebreid; bij andere patiënten zijn er slechts enkele huidlaesies.

• De cutane leiomyomen kunnen leiden tot klachten van pijn bij aanraking of koude en zijn benigne aandoeningen.

• Uterusmyomen treden op jonge leeftijd op, zijn vaak groot, talrijk en symptomatisch. Bij veel vrouwen is al op jonge leeftijd myomectomie of hysterectomie verricht (gemiddelde leeftijd 30-35 jaar).

• De kans op leiomyosarcoom van de huid en uterus is uiterst gering.

• De kans op niercelcarcinoom bij HLRCC wordt geschat op 15%; de gemiddelde leeftijd van diagnose is 41 jaar. Bij 7% wordt de diagnose voor de leeftijd van 20 jaar gesteld.

• De niercelcarcinomen bij HLRCC zijn vaak type 2 papillaire niercelcarcinomen; dit type nierkanker toont een agressief biologisch gedrag.

 

Genetische basis:

• Mutatie in het FH -gen.

• Bi-allele FH -mutaties leiden tot fumarasedeficiëntie, een ernstige en meestal letale stofwisselingsziekte op de kinderleeftijd.

 

Beleid

Indicatie voor verwijzing naar de klinisch geneticus voor counseling en DNA-diagnostiek:

• Waarschijnlijk of vermoedelijk HLRCC op basis van de diagnostische criteria.

• Niercelcarcinoom op jonge leeftijd (≤45 jaar) en alle patiënten met type 2 papillair of verzamelbuisniercelcarcinooom.

• Familiair voorkomen van ernstig symptomatische uterusmyomen op jonge leeftijd (<40 jaar).

 

DNA-diagnostiek:

• FH-mutatiedetectie >95% van de patiënten en families die voldoen aan de diagnostische criteria

• Alleen in speciale omstandigheden (consanguïniteit en het voorkomen van (verschijnselen van) HLRCC bij de partner) komt ook de partner in aanmerking voor FH DNA-diagnostiek gezien de kans op autosomaal recessieve fumarase-deficiëntie

 

Periodiek onderzoek:

• Huid: bij klachten behandeling en controle

• Uterus:

  • Gynaecologisch consult voor voorlichting omtrent klinische verschijnselen van uterusmyomen inclusief verminderde fertiliteit (rond 20 jaar).

  • De waarde van jaarlijks gynaecologische controles staat niet vast.

• Nieren:

  • Jaarlijks MRI van de nieren vanaf de leeftijd van 16 jaar. Ruimte voor overleg in individuele families, desgewenst eerder starten met controles, bijvoorbeeld vanaf 10 jaar.

• Overig:

  • Recent zijn FH-mutaties gevonden bij patiënten met feochromocytoom.

  • Bij bijna 8% van de patiënten met HLRCC is nodulaire bijnierhyperplasie gevonden.

 

Behandeling:

• Huid: behandeling alleen bij klachten

• Uterus: afhankelijk van klachten:

  • Myomectomie, hysterectomie, medicamenteuze behandeling

• Nieren:

  • Bij niercelcarcinoom is wegens het agressieve biologisch gedrag van deze tumoren prompte chirurgische behandeling aangewezen, de “3-cm-regel” is hier niet van toepassing.

  • De chirurgische ingreep is uitgebreider dan bij andere erfelijke niercelcarcinomen: bij HLRCC wordt ruime excisie verricht en dient retroperitoneale lymfadenectomie te worden overwogen.

  • Behandeling vindt plaats volgens de richtlijnen voor niet-heldercellig niercelcarcinoom of binnen trials gericht op HLRCC.

 

Website

www.hlrccinfo.org

 

Literatuur

1. Badeloe S, Frank J. Clinical and molecular genetic aspects of hereditary multiple cutaneous leiomyomas. Eur J Dermatol 2009; 19: 545-551

2. Bayley J-P, Launonen V, Tomlinson IPM The FH mutation database: an online database of fumarate hydratase mutations involved in the MCUL (HLRCC) tumor syndrome and congenital fumarase deficiency. BMC Med Genet 2008; 9: 20

3. Lehtonen HJ. Hereditary leiomyomatosis and renal cell cancer: update on clinical and molecular characteristics. Fam Cancer 2011; 10: 397-411

4. Menko FH, Maher ER, Schmidt LS et al. Fam Cancer 2014; 13: 637-644

5. Reaume MN, Graham GE, Tomiak E et al. Canadian guideline on genetic screening for hereditary renal cell cancers. Can Urol Assoc J 2013; 7: 319-323

6. Schmidt LS, Linehan WM. Hereditary leiomyomatosis and renal cell cancer. Int. J. Nephrol. Renovasc Dis 2014; 7: 253-260

7. Smit DL, Mensenkamp AR, Badeloe S et al. Hereditary leiomyomatosis and renal cell cancer in families referred for fumarate hydratase germline mutation analysis. Clin Genet 2011; 79: 49-59

8. Srigley JR, Delahunt B, Eble JN et al. The International Society of Urological Pathology (ISUP) Vancouver classification of renal neoplasia. Am J Surg Pathol 2013; 37: 1469–1489