Richtlijnen VKGN - StOET

Index


1. Erfelijke en familiaire tumoren: Richtlijnen voor diagnostiek en preventie

2. Inhoud

3. Index op tumortype

4. Index op syndroom

5. Index op gen

6. Colorectaal carcinoom en/of gastro-intestinale poliepen

7. (Neuro-)endocriene tumoren (incl. paragangliomen)

8. Maagcarcinoom

9. Mammacarcinoom

10. Melanoom

11. Niercelcarcinoom

12. Ovarium/tubacarcinoom

13. Pancreascarcinoom (adenocarcinoom)

14. Prostaatcarcinoom

15. Adenomateuze polyposis e.c.i.

16. ATM

17. BAP1 tumorpredispositiesyndroom (BAP1-TPDS)

18. Birt-Hogg-Dubé syndroom

19. BRCA1/2-geassocieerd mamma/ovariumcarcinoom

20. BRIP1

21. CHEK2-geassocieerd mammacarcinoom

22. Constitutionele Mismatch Repair Deficiëntie (CMMRD)

23. CTNNA1

24. DICER1

25. Dyskeratosis Congenita

26. Erfelijk en familiair melanoom

27. Erfelijk en familiair niercelcarcinoom

28. Erfelijk en familiair pancreascarcinoom

29. Erfelijk paraganglioom/feochromocytoom

30. Erfelijk en familiair prostaatcarcinoom

31. Familiair colorectaal carcinoom

32. Familiair maagcarcinoom

33. Familiair mammacarcinoom en/of ovarium/tubacarcinoom

34. Familiair testiscarcinoom

35. Familiaire adenomateuze polyposis

36. Fanconi Anemie

37. Hereditair diffuus maagcarcinoom (HDGC) en Hereditair lobulaire borstkanker (HLBC)

38. Hereditaire leiomyomatosis en niercelcarcinoom

39. Hyperparathyreoïdie-kaaktumorsyndroom / CDC73-related disorder

40. Juveniele polyposis syndroom

41. Lynch syndroom

42. MAX

43. MITF

44. Multipele Endocriene Neoplasie Type 1 (MEN1)

45. Multipele Endocriene Neoplasie Type 2 (MEN2)

46. MUTYH-geassocieerde polyposis (MAP)

47. Neurofibromatosis type 1

48. Neurofibromatosis type 2

49. Nijmegen breuksyndroom

50. NTHL1

51. PALB2

52. Peutz-Jeghers syndroom

53. PTEN hamartoom tumor syndroom

54. RAD51C

55. RAD51D

56. Retinoblastoom

57. Serrated polyposis syndroom

58. TMEM127

59. Tubereuze sclerose complex (TSC)

60. WAGR

61. Ziekte van Von Hippel-Lindau

62. Li-Fraumeni syndroom

63. RAD51C, RAD51D, BRIP1, PALB2, ATM en BARD1-geassocieerd verhoogd risico op mamma- en/of ovariumcarcinoom

64. POLE/POLD1 Polymerase Proof-reading Associated Polyposis (PPAP)

66. Gereserveerd

69. Belangrijke adressen

70. Preïmplantatie genetische test (PGT)

71. Poliklinieken Klinische Genetica

72. Vereniging Klinische Genetica Nederland (VKGN) en Werkgroep Klinische Oncogenetica (WKO)

73. Stichting Opsporing Erfelijke Tumoren

Versie : 3 | Auteur : VKGN - Stoet | Laatste wijziging : 2022-12-08 13:07:53 door : VKGN - Stoet

53. PTEN hamartoom tumor syndroom


Voorheen Cowden syndroom en Bannayan-Riley-Ruvalcaba syndroom (BRRS)

Betrokken genen: PTEN

Richtlijn 2015

 

Diagnostische criteria

  • Vaststelling van een mutatie in het PTEN -gen

  • Daarnaast kan op klinische gronden de diagnose worden gesteld bij aanwezigheid van 3 major criteria, waaronder in elk geval macrocefalie of Lhermitte-Duclos (cerebellair gangliocytoom) of gastro-intestinale hamartomen voor moeten komen of bij aanwezigheid van 2 major criteria en 3 minor criteria

Major criteria

  • Mammacarcinoom

  • Lhermitte-Duclos

  • Schildkliercarcinoom (folliculair)

  • Macrocefalie (>97 percentiel: vrouw >58.5 cm; man >61.5 cm)

  • Endometriumcarcinoom

  • Multipele mucocutane lesies: ≥3 trichilemmomen (minstens 1 histologisch bewezen), acrale keratosen (≥3 palmoplantaire keratotische pits en/of acrale hyperkeratotische papels) of mucocutane neurinomen (≥3), multipele (≥3) orale papillomen (tong en gingiva), met biopsie aangetoond OF door dermatoloog vastgesteld

  • Gastrointestinale hamartomen ≥3 (inclusief ganglioneuromen, geen hyperplastische poliepen)

  • Maculaire pigmentatie van de glans penis

Minor criteria

  • Een aan autisme verwante contactstoornis

  • Benigne mammapathologie, bestaande uit multipele en bilaterale fibroadenomen, hamartomen, tubulaire adenomen, intraductale papillomen

  • Lipomen ≥3

  • Glycogene acanthose van de slokdarm

  • Coloncarcinoom

  • Benigne structurele schildklierafwijkingen (o.a. adenomen of multinodulair struma)

  • Mentale retardatie (IQ <75)

  • Vasculaire afwijkingen (inclusief multipele intracraniële veneuze anomalieën)

  • Niercelcarcinoom

  • Schildkliercarcinoom (papillair of folliculaire variant van papillair)

  • Testiculaire lipomatose

 

Kenmerken

Overervingspatroon:

  • Autosomaal dominant, penetrantie vrijwel 100%

 

Prevalentie:

  • Prevalentie: 1 op 200.000

 

Kliniek:

  • Op kinderleeftijd ontwikkelingsachterstand en macrocefalie. Meerderheid van patiënten ontwikkelen benigne aandoening van huid, schildklier, colon en/of mamma

  • Verhoogd risico op carcinoom, met name van mamma en schildklier

  • Hamartomateuze poliepen in gehele tractus digestivus en verhoogd risico op coloncarcinoom

 

Genetische basis:

  • Mutatie in PTEN-gen

 

Beleid

Indicatie voor verwijzing naar de klinisch geneticus voor counseling en DNA-diagnostiek:

Tabel 1. Indicatie voor verwijzing

Volwassenen

Familiair vastgestelde PTEN-mutatie

≥2 major criteria, waarvan 1 macrocefalie

3 major criteria ongeacht welke

1 major en ≥3 minor criteria

4 minor criteria

Lhermitte Duclos

≥2 bewezen trichilemmomen

Autisme en macrocefalie

Extreme macrocefalie (man >63 cm, vrouw >60 cm)

Glycogene acanthose van de slokdarm

Gastro-intestinale hamartomen of ganglioneuromen

Schildkliercarcinoom <20 jaar

Endometriumcarcinoom <30 jaar

 

Kinderen

Macrocefalie en 1 of meer van de volgende verschijnselen:

- Autisme of ontwikkelingsachterstand

- Verschijnselen van de huid; lipomen, trichilemmomen, orale papillomen, maculaire pigmentatie van de glans penis

- Vasculaire anomalieën

- Gastro-intestinale poliepen

- Kanker op kinderleeftijd; schildklier en testiculaire/ovariële kiemceltumoren

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

DNA-diagnostiek:

  • Mutatie-analyse bij patiënt

  • Indien mutatie bekend: presymptomatisch DNA-onderzoek in de regel vanaf volwassen leeftijd of bij klinische verdenking op PHTS op jongere leeftijd

 

Periodiek onderzoek:

  • Er wordt geadviseerd om de ontwikkeling van kinderen met PHTS (minimaal) jaarlijks met doelgerichte anamnese en lichamelijk onderzoek te vervolgen vanaf de leeftijd van diagnose. Hierbij dient men alert te zijn op de andere verschijnselen die kunnen voorkomen bij PHTS en waar nodig te behandelen

  • Surveillance bij volwassen patiënten met PHTS dient bij voorkeur te worden uitgevoerd in een gespecialiseerd centrum

  • Surveillance protocol:

Mammae (voor vrouwen)

  • Van 25 tot 60 jaar: jaarlijks lichamelijk onderzoek en MRI van de mammae

  • Van 30 tot 60 jaar: jaarlijks mammografie

  • Vanaf 60 jaar kan o.b.v. de beoordeelbaarheid van het mammogram gekozen worden voor tweejaarlijkse screening via BOB, of jaarlijkse mammografie

Schildklier

<18 jaar:

  • Vanaf moment van diagnose jaarlijks palpatie van de schildklier door kinderarts of kinderneuroloog. Bij palpabele afwijkingen wordt geadviseerd te verwijzen naar (kinder)endocrinoloog

≥18 jaar:

  • Jaarlijks palpatie van de schildklier

  • 1 x per 1-2 jaar echografie van de schildklier i.v.m. monitoren schildkiernodi (aspect en groei)

  • Jaarlijks bepalen van het serum TSH-gehalte

Colon

  • Vanaf 40 jaar 1x per 5 jaar coloscopie of frequenter afhankelijk van de bevindingen

Endometrium

  • Vanaf 30-jarige leeftijd bespreken van voor- en nadelen van surveillance van het endometrium (d.w.z. jaarlijkse surveillance met echografie en endometriumbiopsie)

 

Websites

PTEN hamartoom tumorsyndroom (PHTS) (kanker.nl)

www.kinderneurologie.eu

 

Literatuur

  1. Voor de meest up to date informatie: PTEN Hamartoom Tumor Syndroom - Algemeen - Richtlijn - Richtlijnendatabase

  2. Tan MH, Mester JL, Ngeow J et al. Lifetime cancer risks in individuals with germline PTEN mutations. Clin Cancer Res 2012; 18: 400-7

  3. Bubien V, Bonnet F, Brouste V et al. French Cowden Disease Network. High cumulative risks of cancer in patients with PTEN hamartoma tumour syndrome. J Med Genet 2013; 50: 255-63

  4. Nieuwenhuis MH, Kets CM, Murphy-Ryan M et al.Cancer risk and genotype-phenotype correlations in PTEN hamartoma tumor syndrome. Fam Cancer 2014; 13: 57-63

  5. Riegert-Johnson DL, Gleeson FC, Roberts M et al. Cancer and Lhermitte-Duclos disease are common in Cowden syndrome patients. Hered Cancer Clin Pract 2010; 8: 6

  6. Pilarski R, Burt R, Kohlman W et al. Cowden Syndrome and the PTEN Hamartoma Tumor Syndrome: Systematic Review and Revised Diagnostic Criteria. J Natl Cancer Inst 2013; 105: 1607-16