Index

---

Von Hippel-Lindau, Ziekte van

---

Laatste inhoudelijke update: 2017

Betrokken genen: VHL

Expert opinion

 

Diagnostische criteria

• Vaststelling van een mutatie in het VHL-gen

• Typische VHL-geassocieerde tumoren zijn hemangioblastomen van de retina, cerebellum en myelum, feochromocytomen, niercelcarcinomen, tumoren van de saccus endolymphaticus en multipele pancreascysten

• Op klinische gronden kan de diagnose VHL worden gesteld:

  • Bij een patiënt met een typische VHL-tumor in combinatie met een positieve familieanamnese (tenminste een eerstegraads verwant met een typische VHL-tumor)

  • Bij een patiënt met een negatieve familieanamnese met ≥2 hemangioblastomen, of een hemangioblastoom in combinatie met een andere typische VHL-tumor

 

Kenmerken

Overervingspatroon:

• Autosomaal dominant, met hoge penetrantie (circa 100% bij 60 jaar)

 

Prevalentie:

• 2-3 op 100.000

 

Kliniek:

• Combinatie van: hemangioblastoom in retina (40-60%) en cerebellum en myelum (55-60%), niercelcarcinoom (20-40%), feochromocytoom (0-20%), cysten in nieren/pancreas en epididymis/ligamentum latum uteri (15-55%), neuroendocriene pancreastumoren (5-20%), endolymphatic sac tumor van het binnenoor (>10%)

• Tumoren manifesteren zich op jonge leeftijd, gemiddelde leeftijd: retinale hemangioblastomen: 24 jaar; feochromocytomen: 28 jaar; cerebellaire hemangioblastomen: 30 jaar; niercelcarcinoom: 36 jaar

 

Genetische basis:

• VHL-gen, variabele expressie, de novo 20%, cave mozaïcisme

 

Beleid

Indicatie voor verwijzing naar de klinisch geneticus voor counseling en DNA-diagnostiek:

• Zie diagnostische criteria

 

DNA-diagnostiek:

• Mutatiedetectie in >95% van de families

• Indien mutatie bekend: presymptomatisch DNA-onderzoek vanaf jonge leeftijd (5 jaar)

• Overweeg somatische mutatie-analyse in tumorweefsel indien geen VHL-mutatie in lymfocyten-DNA aangetoond wordt

 

Periodiek onderzoek:

• Bij patiënten, eerstegraads verwanten van patiënten en mutatiedragers

• Vanaf 5 jaar: 1x per jaar oogheelkundig onderzoek

• Vanaf 5 jaar tevens: 1x per jaar anamnese, lichamelijk onderzoek, bloeddruk, bepaling in bloed van creatinine en (nor)metanefrine (metanefrines in bloed is 1^e keus, alternatief is meting van metanefrines in 24-uurs urine) gezien kans op feochromocytoom op jongere leeftijd, bij klachten of klinische suspectie eerder

• Vanaf 15 jaar tevens: 1x per 2 jaar MRI-cerebellum/myelum en bovenbuik (cave gebruik gadolineum bij nierfunctiestoornis), bij MRI-afwijkingen eventueel frequenter onderzoek, in bovenbuik kunnen MRI en echo jaarlijks worden afgewisseld bij verdenking neuro-endocriene tumor ook met endo-echografie (EUS)

• Baseline audiogram (bij kinderen op 15-jarige leeftijd), op indicatie MRI-binnenoor, audiogram (gehoorverlies, tinnitus)

• Op indicatie neurologisch onderzoek

• Op indicatie echo scrotum bij mannen in fertiele leeftijd

• Diagnostiek, follow-up en behandeling dienen in een gespecialiseerd centrum plaats te vinden

 

Website

www.vonhippellindau.nl

 

Literatuur

1. Hes FJ, Los M, Luijt van der RB. Van gen naar ziekte; de ziekte van Von Hippel-Lindau. Ned Tijdschr Geneesk 2002; 146: 1364-7

2. Hes FJ, Luijt van der RB. De ziekte van Von Hippel-Lindau: richtlijnen voor diagnose en periodiek onderzoek. Namens de landelijke VHL-werkgroep. Ned Tijdschr Geneesk 2000; 144: 505-9

3. Lonser RR, Glenn GM, Walther M et al. Von Hippel-Lindau disease. Lancet 2003; 361: 2059-67

4. Ong KR, Woodward ER, Killick P et al. Genotype-phenotype correlations in Von Hippel-Lindau disease. Human Mutation 2007; 28: 143-9

5. Kruizinga RC, Sluiter WJ, de Vries EG et al. Calculating optimal surveillance for detection of von Hippel-Lindau-related manifestations. Endocr Relat Cancer 2013; 21: 63-71

6. Maher ER, Neumann HPH, Richard S. Von Hippel–Lindau disease: A clinical and scientific review. Eur J Hum Genet 2011; 19(6): 617–623

7. Frantzen C, Klasson TD, Links TP et al. Von Hippel–Lindau syndrome. Gene Reviews www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK1463/