Richtlijnen boekje Stichting opsporing erfelijke tumoren

Index

Versie : 14 | Auteur : VKGN - Stoet | Laatste wijziging : 2022-12-17 20:35:59 door : VKGN - Stoet

63. RAD51C, RAD51D, BRIP1, PALB2, ATM en BARD1-geassocieerd verhoogd risico op mamma- en/of ovariumcarcinoom

Betrokken genen: RAD51C, RAD51D, BRIP1, PALB2, ATM en BARD1

Expert opinion

Diagnostische criteria

Vaststellen van een ( waarschijnlijk) pathogene variant in het RAD51C-, RAD51D-, BRIP1-, PALB2-, ATM- of BARD1-gen.

Kenmerken

Overervingspatroon:

Autosomaal dominant (heel zelden homozygotie of compound heterozygotie)

Prevalentie:

Bij <2.5% van patiënten met ovariumcarcinoom komt een pathogene variant in RAD51C, RAD51D, BRIP1 of PALB2 voor.
Bij ~1.5% van de patiënten met mammacarcinoom komt een pathogene variant in RAD51C, RAD51D, PALB2, ATM of BARD1 voor.

Kliniek:

Het geschatte lifetime risico ( tot 80-jarige leeftijd) op mamma-en/of ovariumcarcinoom) bij de verschillende genen is weergegeven in de onderstaande tabel:

Gen	Lifetime risico op mammacarcinoom	Lifetime risico op ovariumcarcinoom^#
RAD51C	15-30%*	5-13%
RAD51D	15-30%*	5-13%
BRIP1	niet verhoogd	~6%
PALB2	45-65%	3-5%
ATM	20-45%	<3%
BARD1	15-30%*	niet verhoogd

^#ingeschat risico op ovariumcarcinoom kan hoger zijn indien ovariumcarcinoom bij naaste verwanten voorkomt.
*risico-inschatting gebaseerd op weinig data van populatie studies, ingeschat risico hoger bij familiair voorkomen van mammacarcinoom

RAD51C-, RAD51D-, PALB2- en BARD1-mutaties zijn geassocieerd met Oestrogeen-receptor negatief / triple negatief mammacarcinoom.
Er is onvoldoende bekend over het risico op contralateraal mammacarcinoom.
Het risico op ovariumcarcinoom wordt hoger ingeschat indien ovariumcarcinoom bij naaste verwanten is voorgekomen.
Voor gepersonaliseerde inschatting van het risico op kanker (eerste diagnose kanker bij mutatiedrager) kan een risicopredictiemodel zoals BOADICEA worden gebruikt.

Genetische basis:

RAD51C-gen
RAD51D-gen
BRIP1-gen
PALB2-gen
ATM-gen
BARD1-gen

Beleid

DNA-diagnostiek:

Mutatiedetectie in circa 10% van verwezen patiënten met mamma/ovariumcarcinoom indien
panels gebruikt worden met de genen en BRCA1/BRCA2, CHEK2 (zie andere hoofdstukken),
RAD51C, RAD51D, BRIP1, PALB2, ATM en BARD1.
Mutatie-analyse bij voorkeur bij patiënt met mamma- en/of ovariumcarcinoom
Indien mutatie bekend; Welke familieleden in aanmerking komen voor DNA-onderzoek en de
aanvraag van DNA-onderzoek wordt door een klinisch genetische zorgprofessional bepaald.
- Presymptomatisch onderzoek bij vrouwelijke familieleden indien dragerschap
  consequenties heeft voor het medische advies, indien van toepassing vlak vóór de
  leeftijd waarop de medische adviezen gelden.
- DNA-onderzoek in het belang van het familieonderzoek ( bv herkomst aanleg of in
  het belang van nageslacht).

Preventie:

Beleid ten aanzien van het verhoogde risico op mammacarcinoom
Voor gepersonaliseerde inschatting van het borstkankerrisico bij ATM-, RAD51C-, RAD51D- en
BARD1-mutatiedragers kan een risicopredictiemodel zoals BOADICEA worden gebruikt in het belang
van het controleadvies.
Voor periodiek onderzoek van mammae komen in aanmerking:

Vrouwen met een mutatie in RAD51C-, RAD51D-, BRIP1-, PALB2-, ATM- of BARD1-gen indien
het gepersonaliseerde ingeschatte risico op borstkanker op ≥20% wordt geschat.
Niet geteste vrouwen uit families met een PALB2-mutatie met 50% risico op dragerschap.

Bij PALB2-mutatiedraagsters is het advies:

vanaf 30-60-jarige leeftijd jaarlijks MRI en mammografie en consult mammapoli
vanaf 60-75-jarige leeftijd jaarlijks mammografie en consult mammapoli. In geval van
heterogeen dens of zeer dens fibroglandulair weefsel (ACR 3 of 4) wordt alternerend
mammografie en MRI (als jaarlijkse beeldvorming) geadviseerd.

Bij ATM-mutatiedraagsters, uitgezonderd draagsters van c.7271T>G mutatie*, is het advies:

Indien het lifetime risico op < 30% wordt geschat:

vanaf 40 tot 50 jaar jaarlijks mammografie, aan te vragen door de huisarts
vanaf 50 tot 75 jaar deelname aan bevolkingsonderzoek naar borstkanker

Indien het lifetime risico op ≥ 30% wordt geschat:

vanaf 35-60 jaar, jaarlijks mammografie en consult mammapoli
Vanaf 60-75 jaar deelname aan het bevolkingsonderzoek naar borstkanker

*Voor c.7271T>G-mutatiedragers komen de borstcontroleadviezen overeen met BRCA2-
mutatiedraagsters

Voor de genen RAD51C, RAD51D en BARD1 zijn nog geen adviezen geformuleerd in de richtlijn
borstkanker. Vooruitlopend hierop en de resultaten van de Famriskstudie meewegend is vooralsnog
het advies bij RAD51C-, RAD51D- en BARD1-mutatiedragers:

Indien het lifetime risico op > 20% en < 30% wordt geschat:

Vanaf 40 tot 60 jaar jaarlijks consult op mammapoli en beeldvormend onderzoek waarbij MRI
en mammografie worden afgewisseld
Vanaf 60-75 jaar deelname aan het bevolkingsonderzoek naar borstkanker

Indien het lifetime risico op > 30% wordt geschat:

Vanaf 35-40 jaar een maal per 1.5 jaar consult mammapoli en MRI onderzoek
Vanaf 40 tot 60 jaar jaarlijks consult op mammapoli en beeldvormend onderzoek waarbij MRI
en mammografie worden afgewisseld
Vanaf 60-75 jaar deelname aan het bevolkingsonderzoek naar borstkanker

Indien het gepersonaliseerde risico op mammacarcinoom sterk verhoogd wordt ingeschat kan een
bilaterale profylactische mastectomie overwogen worden bij PALB2-mutatiedragers.

Omdat het borstkankerrisico beduidend lager is vergeleken met BRCA/PALB2-mutatiedraagsters en er nog onvoldoende gegevens zijn over de toegevoegde waarde van een preventieve mastectomie bij ATM-, RAD51C-, RAD51D- en BARD1-mutatiedraagsters wordt dit niet geadviseerd.

Beleid ten aanzien van verhoogd risico op ovariumcarcinoom:

Het risico op ovariumcarcinoom wordt bij BARD1-mutatiedragers niet verhoogd ingeschat en
bij ATM-mutatiedragers op < 3% tot 80-jarige leeftijd geschat. Voor hen gelden geen
adviezen ten aanzien van het risico op ovariumcarcinoom, tenzij de familieanamnese hiertoe
aanleiding geeft.
Het risico op ovariumcarcinoom is bij RAD51C-, RAD51D-, BRIP1- en PALB2-mutatiedragers
verhoogd. Het risico op ovariumcarcinoom is sterker verhoogd indien eierstokkanker bij
familieleden voorkomt. Voor gepersonaliseerde inschatting van het risico op
ovariumcarcinoom van huidige tot 80-jarige leeftijd kan bij RAD51C-, RAD51D-, BRIP1- en
PALB2-mutatiedragers een risicopredictiemodel zoals BOADICEA worden gebruikt.
Periodiek onderzoek adnexa wordt niet geadviseerd.
Afhankelijk van het geschatte risico kan een mutatiedraagster verwezen worden naar een
gynaecoloog met aandachtsgebied erfelijke kanker voor informatie over de voor- en nadelen
van een risico reducerende salpingo-oöphorectomie (RRSO) en de timing ervan.
- Bij RAD51C-, RAD51D- en BRIP1- en PALB2-mutatiedragers kan een Risico Reducerende
  Salpingo-Oöphorectomie(RRSO) worden overwogen indien het risico op
  ovariumcarcinoom van huidige tot 80-jarige leeftijd rond 5% of meer wordt geschat.
- In het algemeen wordt de diagnose ovariumcarcinoom bij een RAD51C-, RAD51D-, BRIP1-,
  PALB2- en ATM-mutatiedraagsters op relatief oudere leeftijd gesteld en wordt het risico
  vóór 50-jarige leeftijd laag ingeschat.
- Er kan geen duidelijk leeftijdsadvies gegeven worden op basis van de literatuur. Timing
  van RRSO moet worden afgewogen tegen de bijwerkingen van de acute menopauze en
  kan afhankelijk van de leeftijdsgebonden ingeschatte risico’s mogelijk worden uitgesteld
  tot perimenopauzaal.

Algemeen:

Besluitvorming ten aanzien van beleid bij RAD51C-, RAD51D-, BRIP1-, PALB2-, ATM- of BARD1-
mutatiedragers bij voorkeur in multidisciplinair verband in een expertise centrum.

Website

www.canrisk.org

www.vkgn.org/voorlichting/informatiebrieven/oncogenetica

Literatuur

Richtlijnen Mammacarcinoom 2012, update 2016
Richtlijn Erfelijk en Familiair Ovariumcarcinoom 1.0
Pavanello M et al. Rare Germline Genetic Variants and the Risks of Epithelial Ovarian Cancer.
Cancers (Basel). 2020 Oct 19;12(10):3046. doi: 10.3390/cancers12103046. PMID: 33086730; PMCID: PMC7589980
Dorling et al. Breast Cancer Risk Genes - Association Analysis in More than 113,000 Women. N Engl J Med 2021 Feb 4;384(5):428-439. doi: 10.1056/NEJMoa1913948
Yang et al. Cancer Risks Associated With Germline PALB2 Pathogenic Variants: An International
Study of 524 Families. J Clin Oncol 2020 Mar 1;38(7):674-685. doi: 10.1200/JCO.19.01907.
Lee et al. BOADICEA: a comprehensive breast cancer risk prediction model incorporating genetic
and nongenetic risk factors. Genetics in Medicine. Volume 21, Issue 8, August 2019, Pages 1708-1718
Carver et al. CanRisk Tool-A Web Interface for the Prediction of Breast and Ovarian Cancer Risk and
the Likelihood of Carrying Genetic Pathogenic Variants. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2021
Mar;30(3):469-473. doi: 10.1158/1055-9965.EPI-20-1319. Epub 2020 Dec 17.